1.5.17

Fotosynteza

Fotosynteza (stgr. φῶς – światło, σύνθεσις – łączenie) – biochemiczny proces wytwarzania związków organicznych z materii nieorganicznej, zachodzący w komórkach zawierających chlorofil lub bakteriochlorofil, przy udziale światła.
(Proces Fotosyntezy)
Fotosynteza należy do sposobów odżywiania się organizmów.

Istota tego procesu polega na redukcji dwutlenku węgla do cukrów prostych w obecności energii świetlnej, która jest absorbowana przez barwniki fotosyntetyczne. 

Produktem tego procesu jest również tlen cząsteczkowy, który jest wydzielany do środowiska.

Proces fotosyntezy wymaga dostarczenia energii, dlatego jest procesem anabolicznym. Z prostych, niskoenergetycznych substratów (dwutlenek węgla, woda) syntetyzowane są wysokoenergetyczne produkty (glukoza). 

Organizmy, których sposobem odżywiania się jest fotosynteza, w której same tworzą związki organiczne z prostych związków nieorganicznych, nazywane są organizmami samożywnymi, inaczej autotroficznymi. Fotosynteza to nie jedyny sposób autotrofizmu. Niektóre bakterie przeprowadzają chemosyntezę, zamiast energii świetlnej wykorzystują energię wiązań chemicznych. Zdecydowana większość autotrofów to fotoautotrofy, a więc organizmy prowadzące fotosyntezę. Należą do nich rośliny, glony i wiele bakterii.


Grzegorz S.

Grzyby

Grzyby R. T. Moore – królestwo należące do domeny jądrowców. Dawniej, w zależności od ujęcia systematycznego, takson ten miał rangę podkrólestwa, podtypu, i klasy.

Nazwa naukowa: Fungi
Ranga: Królestwo
Kategoria nadrzędna: Eukarionty

Różnorodność grzybów jest ogromna. Dotyczy to nie tylko wyglądu i barwy owocników, ale i sposobów życia. Przyjmuje się, że na całym świecie występuje ok. 1,5 mln gatunków. Do tej pory udało się opisać ok. 70 tys. Większość z nich stanowią grzyby mikroskopowe, czyli takie których nie widać gołym okiem.

Grzyby do swojego rozwoju nie potrzebują światła. Dlatego też w dawnych czasach ludzie mówili o nich „dzieci nocy – dzieci Księżyca” i przypisywali im moc magiczną i szatańską. Do dziś w regionalnym nazewnictwie pojawia się grzyb o nazwie szatan. W naszym regionie najczęściej określenie to dotyczy goryczaka żółciowego, którego łatwo jest pomylić z borowikami, zwłaszcza w młodocianym stadium. Właściwy grzyb o biologicznej nazwie borowik szatański (jest on trujący) występuje w Polsce niezmiernie rzadko. Jeszcze w latach 60-tych ubiegłego stulecia można go było spotkać w Bieszczadach. Na naszych terenach nie stwierdzono jego występowania. Prawdopodobnie, dlatego że upodobał sobie bardziej południowe rejony Europy i miejsca, szczególnie stoki, porośnięte bukami i dębami.

Cały obszar Borów Tucholskich od lat jest jednym z ważniejszych centrów zaopatrzenia w grzyby jadalne większych ośrodków miejskich. Już w ostatnich latach XIX wieku z samego Czerska wysyłano do Berlina grzyby za kilka tysięcy marek rocznie. Zbieranie grzybów przynosiło i przynosi dochód najuboższej ludności. W okresie międzywojennym w Brusach działały dwie przetwórnie grzybów i jagód. Później na terenie Borów Tucholskich powstało również kilka suszarni. Do dnia dzisiejszego grzyby i jagody zbierane w Borach Tucholskich trafiają na europejskie stoły.

Bory Tucholskie, już od wielu lat, słyną ze swoich zasobów grzybowych. Ten największy zwarty kompleks leśny w Polsce kryje w sobie ponad tysiąc gatunków grzybów wielkoowocnikowych (kapeluszowych, makroskopowych) czyli takich, których owocniki widać gołym okiem. Przy czym ponad sto z nich nadaje się do spożycia.

Budowa Grzyba:
Wśród grzybów najliczniejszą grupą są organizmy wielokomórkowe, jednak występują też grzyby jednokomórkowe, np. drożdże. Komórka grzyba może być jednojądrowa, dikariotyczna lub komórczakiem. Grzyby są plechowcami, ich ciało – grzybnia, nie wykazuje zróżnicowania na tkanki i organy. Długie, nitkowate, proste lub rozgałęzione strzępki tworzą nibytkankę (plektenchymę). Owocniki, które są zbudowane z plektenchymy, to specjalnie ukształtowane części grzybni, wewnątrz których tworzą się zarodnie z zarodnikami.

W zasadzie grzyby to wielokomórkowe lub komórczakowe organizmy cudzożywne (głównie osmotroficzne), niezdolne do aktywnego ruchu, o ścianach komórkowych zbudowanych z chityny. W definicji tej są jednak pewne nieścisłości. Prymitywne grzyby wielokomórkowe wytwarzają zdolne do ruchu, jednokomórkowe, uwicione zarodniki pływkowe (zoospory), mają też niekiedy bliskich, jednokomórkowych kuzynów. Niektóre cechy niegdyś przypisywane grzybom obecnie nie wchodzą do ich charakterystyki, gdyż dotyczą innych grup organizmów, przejściowo zaliczanych do grzybów. Przykładowo, dotyczy to cech organizmów takich, jak śluzowce, będące zdolnymi do ruchu ameboidalnego komórczakami, oraz lęgniowce Oomycetes – organizmy o trybie życia typowo grzybowym, ale o ścianie komórkowej zbudowanej z celulozy i zaliczane obecnie do grupy Stramenopiles.


Grzegorz S.

Rośliny Trujące

Rośliny trujące i rośliny lecznicze charakteryzują się zawartością związków chemicznych oddziałujących na organizm człowieka. Ta ich właściwość była dostrzegana i wykorzystywana od czasów prehistorycznych. Granica pomiędzy lekiem a trucizną jest zwykle umowna. Ten sam związek chemiczny w zależności od dawki może wywoływać pożądane skutki terapeutyczne lub, zbyt silnie oddziałując, zaburza funkcje życiowe organizmu, czyli wywołuje zatrucie, a nawet może doprowadzić do zgonu. Przykładem jest naparstnica pupurowa (Digitalis purpurea). Liczba roślin leczniczych używanych historycznie w praktykach medycznych była w minionych wiekach zdecydowanie większa niż ich liczba współcześnie stosowana w medycynie oficjalnej.
Kategoria rośliny trujących w dzisiejszych czasach nie traci na znaczeniu. Wiedza o roślinach toksycznych jest istotna dla rolnictwa (żywienie zwierząt paszami z łąk i pastwisk), osób zbierających dzikie rośliny jadalne np. uprawiających hobby w rodzaju surwiwal oraz dla toksykologów i osób które uległy przypadkowemu zatruciu po zjedzeniu trujących roślin. Poniżej zestawione są silnie trujące rośliny i te słabiej trujące które z większym prawdopodobieństwem mogą być zagrożeniem dla zbierających dzikie owoce jadalne i dziko rosnące rośliny jadalne.


Rośliny trujące – rośliny zawierające tylko w niektórych swoich częściach lub w całym organizmie roślinnym substancje trujące, toksyczne dla człowieka i zwierząt, mogą to być takie substancje chemiczne jak np.: alkaloidy i glikozydy.

Liczne gatunki roślin w większym lub mniejszym stopniu zawierają substancje trujące dla człowieka, jak i zwierząt, zarówno domowych, jak i dzikich. Trucizny te chronią rośliny głównie przed zjadaniem przez zwierzęta roślinożerne, czasami przed niektórymi pasożytami i chorobami.

Rośliny trujące często można rozpoznać po nieprzyjemnym zapachu lub ostrym, piekącym smaku. Zwierzęta na ogół rozpoznają rośliny trujące i omijają je – jednak nie zawsze. Ludzie nauczyli się doświadczalnie rozpoznawać rośliny trujące, w większości zbadano chemiczny skład ich trucizn i oddziaływanie na ludzi i zwierzęta. Lista roślin trujących i zawartość w nich substancji trujących nie jest jednak jeszcze zamknięta.

Niektóre rośliny tracą swe własności trujące po wysuszeniu – siano nie ma już własności trujących, niektóre zachowują je po wysuszeniu i długotrwałym nawet przechowywaniu. Różny jest też rozkład trucizn w roślinie. U wielu gatunków występują one w różnym stopniu w całej roślinie, u niektórych gatunków trujące są tylko określone części rośliny, np. korzenie, nasiona, ziele. Ilość trującej substancji w roślinie zależy też od wielu czynników, m.in. od pory roku (np. zimowit jesienny najbardziej trujący jest na wiosnę), od nasłonecznienia, gleby, wilgotności, itp.

Różna jest też wrażliwość zwierząt na te same trucizny, np. cis pospolity jest znacznie bardziej trujący dla koni, niż dla innych zwierząt roślinożernych. Przebieg zatrucia zależy od ilości spożytej rośliny i sposobu spożycia. Także rośliny słabo trujące mogą spowodować ciężkie zatrucie, a nawet śmierć, gdy zostały spożyte w większych ilościach.

Wiele roślin leczniczych jest równocześnie roślinami trującymi – wszystko zależy od dawki i od sposobu użycia. Nawet niektóre rośliny uprawne, uprawiane dla celów spożywczych są trujące (szczególnie rośliny przyprawowe), gdy zostaną wykorzystane w niewłaściwy sposób, lub w nadmiernych ilościach.

Zawartość trucizn w roślinach zmienia się też w czasie ich cyklu rozwojowego. U niektórych gatunków np. można spożywać młode pędy, podczas, gdy dorosłe okazy są trujące (lub odwrotnie). Wiele jest też roślin trujących wśród roślin ozdobnych.

Rośliny Trujące:
arnika górska (Arnica montana)
bagno zwyczajne (Ledum palustre) – ziele, szczególnie młode liście
bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium) – liście, nasiona
blekot pospolity (Aethusa cynapium) – cała roślina
bluszcz pospolity (Hedera helix)
bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea) – ziele
bodziszek czerwony (Geranium sanguineum) – cała roślina
buk pospolity (Fagus sylvatica) – orzechy, liście
bukszpan zwyczajny (Buxus sempervirens)
bylica austriacka (Artemisia austriaca)
bylica boże drzewko (Artemisia abrotanum)
bylica piołun (Artemisia absinthium) – ziele, kwiaty
bylica polna (Artemisia campestris)
bylica pontyjska (Artemisia pontica)
bylica pospolita (Artemisia vulgaris) – ziele, kwiaty
cebulica dwulistna (Scilla bifolia) – cała roślina
cebulica syberyjska (Scilla cernua = S. sibirica)
chamedafne północna (Chamaedaphne calyculata)
chrzan pospolity (Armoracia rusticana) – liście trujące dla krów[2]
cieciorka pstra (Coronilla varia) – ziele
ciemiernik cuchnący (Helleborus foetidus) – cała roślina
ciemiernik biały (Helleborus niger) – cała roślina
ciemiernik czerwonawy (Helleborus purpurascens)
ciemiernik gajowy (Helleborus dumetorum)
ciemiernik zielony (Helleborus viridis) – cała roślina
ciemiężyca biała (Veratrum album) – cała roślina
ciemiężyca czarna (Veratrum nigrum) – cała roślina
ciemiężyca zielona (Veratrum lobelianum) – cała roślina
ciemiężyk białokwiatowy (Vincetoxinum hirundinaria) – cała roślina
cis pospolity (Taxus baccata) – cała roślina z wyjątkiem osnówki nasion
cyklamen purpurowy (Cyclamen purpurascens)
czeremcha zwyczajna (Padum avium) – liście, kora, kwiaty, nasiona, owoce
czermień błotna (Calla palustris) – cała roślina
czerniec gronkowy (Actaea spicata) – korzenie, sok, owoce
czworolist pospolity (Paris quadrifolia) – cała roślina
czyściec leśny (Stachys sylvatica) – ziele
czyściec prosty (Stachys recta) – ziele
czyściec roczny (Stachys annua) – ziele
dyptam jesionolistny (Dictamnus albus) – korzeń
dziurawiec czteroboczny (Hypericum maculatum) – ziele
dziurawiec kosmaty (Hypericum hirsutum) – ziele
dziurawiec rozesłany (Hypericum humifusum) – ziele
dziurawiec skąpolistny (Hypericum montanum) – ziele
dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) – ziele
farbownik lekarski (Anchusa officinalis) – ziele
glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus) – cała roślina
gnidosz błotny (Pedicularis palustris) – ziele, nasiona
gnidosz rozesłany (Pedicularis sylvatica) – ziele, nasiona
gorczyca biała (Brassica hirta, Sinapsis alba) – ziele, szczególnie nasiona
gorczyca czarna (Brassica nigra) – ziele, szczególnie nasiona
gorczyca polna (Brassica arvensis, Sinapsis arvensis) – ziele, szczególnie nasiona
gorczyca sarepska (Brassica juncea) – ziele, szczególnie nasiona
goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiadea) – cała roślina
goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe) – cała roślina
grążel żółty (Nuphar lutea) – kłącze i kwiaty
groszek żółty (Lathyrus pratensis) – cała roślina, głównie nasiona i kwiaty
gryka tatarka (Fagopyrum tataricum) – cała roślina
gryka zwyczajna (Fagopyrum sagitatum) – ziele
grzybienie białe, lilia wodna (Nymphaea alba) – cała roślina
grzybienie północne (Nymphaea candida) – cała roślina
gwiazdnica pospolita (Stellaria media) – ziele
gwiazdnica trawiasta (Stellaria graminea) – cała roślina
iwa rzepieniolistna (Iva xanthifolia)
jałowiec pospolity (Juniperus communis) – pędy, owoce, szpilki
jałowiec sabiński (Juniperus sabina) – pędy, owoce, szpilki
janowiec barwierski (Genista tinctoria) – ziele, nasiona
janowiec ciernisty (Genista germanica) – ziele, nasiona
jaskier Baudota (Ranunculus baudoti = R. peltatus)
jaskier bluszczolistny (Ranunculus hederaceus = Batriachum hederaceus)
jaskier bulwkowy (Ranunculus bulbosus) – cała roślina
jaskier fałszywy (Ranunculus fallax)
jaskier gajowy (Ranunculus nemorosus = R. serpens)
jaskier iliryjski (Ranunculus illyricus) – cała roślina
jaskier jadowity (Ranunculus sceleratus)
jaskier kaszubski (Ranunculus cassubicus)
jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus)
jaskier krążkolistny (Ranunculus circinatus)
jaskier leżący (Ranunculus reptans)
jaskier lodnikowy (Ranunculus glacialis)
jaskier ostry (Ranumculus acris) – cała roślina
jaskier platanolistny (Ranunculus platanifolius)
jaskier płomiennik (Ranunculus flammula) – cała roślina
jaskier polny (Ranunculus arvensis) – cała roślina
jaskier rozłogowy (Ranunculus repens) – cała roślina
jaskier różnolistny (Ranunculus auricomus) – cała roślina
jaskier rzeczny (Ranunculus fluitans)
jaskier sardyński (Ranunculus sardosus)
jaskier skalny (Ranunculus oreophilus)
jaskier skąpopręcikowy (Ranunculus trichophyllus)
jaskier Stevena (Ranunculus strigulosus)
jaskier tarczowaty (Ranunculus peltatus)
jaskier wielki (Ranunculus lingua) – cała roślina
jaskier wielkokwiatowy (Ranunculus polyanthemos) – cała roślina
jaskier wodny (Ranunculus aquaticus)
jasnota różowa (Lamium amplexicaule) – ziele
jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella) – ziele
jemioła jodłowa (Viscum abietes) – cała roślina
jemioła pospolita (Viscum album) – cała roślina
jemioła rozpierzchła (Viscum laxum) – cała roślina
jodła pospolita (Abies alba) – igły, gałązki, żywica
kalina hordowina (Viburnum lantana) – kora, liście, owoce
kalina koralowa (Viburnum opulus) – kora, liście, owoce
kanianka koniczynowa (Cuscuta trifolii = C. epithymum ssp. trifolii)
kanianka lnowa (Cuscuta epilinum) – cała roślina
kanianka macierzankowa (Cuscuta epithymum) – cała roślina
kanianka pospolita (Cuscuta europaea) – cała roślina
kąkol polny (Agrostema githago) – głównie nasiona i korzenie
kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium) – cała roślina
kłosówka wełnista (Holcus lanatus) – cała roślina
knieć błotna (Caltha palustris) – ziele
kokornak powojnikowy (Aristolochia climatis) – cała roślina
kokorycz pełna (Corydalis solida) – cała roślina
kokorycz pusta (Corydalis cava) – cała roślina
kokorycz wątła (Corydalis intermedia) – cała roślina
kokoryczka okółkowa (Polygonatum verticillatum) – ziele
kokoryczka wielokwiatowa (Polygonatum multiflorum) – cała roślina
kokoryczka wonna (Polygonatum odoratum) – cała roślina
kolcowój szkarłatny (Lycium barbarum) – cała roślina
komosa biała (Chenopodium album) – ziele
komosa mierzliwa (Chenopodium vulvaria)
komosa murowa (Chenopodium murale)
komosa piżmowa (Chenopodium ambrosioides) – ziele
komosa wielkolistna (Chenopodium hybridum) – ziele
komosa wonna (Chenopodium botrys) – ziele
konitrut błotny (Gratiola officinalis) – cała roślina
konopie siewne (Cannabis sativa) – ziele, szczególnie niedojrzałe nasiona
konwalia majowa (Convallaria majalis) – ziele, kwiaty
konwalijka dwulistna (Maianthemum bifolium) – ziele
kopytnik pospolity (Asarum europaeum) – kłącze i liście
kosaciec żółty (Iris pseudoacorus) – kłącze, liście, łodyga
kosatka kielichowa (Tofieldia calyculata)
kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis)
kropidło piszczałkowate (Oenanthe fistulosa) – cała roślina
kropidło wodne (Oenanthe aquatica) – cała roślina
kruszyna pospolita (Frangula alnus) – kora
krwawnik pospolity (Achillea millefolium) – ziele
kurzyślad polny (Anagallis arvensis) – ziele
len przeczyszczający (Linum catharcticum) – ziele, nasiona
ligustr pospolity (Ligustrum vulgare) – liście, owoce
lilia biała (Lillium candidum)
lilia bulwkowata (Lilium bulbiferum) – cała roślina
lilia złotogłów (Lilium martagon) – cała roślina
lnica bluszczykowata (Linaria cymbalaria)
lnica oszczepowata (Linaria elatine)
lnica pospolita (Linaria vulgaris) – ziele
lniczka mała (Linaria minor) – ziele
lobelia jeziorna (Lobelia dortmanna) – ziele
lobelia przylądkowa, stroiczka przylądkowa (Lobelia erinus)
lulecznica kraińska (Scopolia carniolica) – kłącze, liście
lulek czarny (Hyoscyamus niger) – cała roślina
łoboda ogrodowa (Atriplex hortensis) – ziele, nasiona
łubin trwały (Lupinus polyphyllus)
łubin żółty (Lupinus luteus)
łyszczec baldachogronowy (Gypsophila fastigiata) – cała roślina
łyszczec wiechowaty (Gypsophila paniculata) – cała roślina
mak lekarski (Papaver somniferum) – cały pęd nadziemny z wyjątkiem dojrzałych nasion, szczególnie sok mleczny z niedojrzałych makówek
mak piaskowy (Papaver argemone) – cała roślina
mak polny (Papaver rhoeas) – ziele, nasiona
mak wątpliwy (Papaver dubium) – ziele, nasiona
manna mielec (Glyceria maxima, Glyceria aquatica) – cała roślina
marek szerokolistny (Sium latifolium) – cała roślina
mięta długolistna (Mentha longifolia) – ziele
mięta polej (Mentha pulegium) –ziele
miłek jesienny (Adonis autumnalis) – cała roślina
miłek letni (Adonis aestivalis) – cała roślina
miłek szkarłatny (Adonis flammea) – cała roślina
miłek wiosenny (Adonis vernalis) – cała roślina
mlecz polny (Sonchus arvensis) – cała roślina
mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus) – cała roślina
modrzewnica zwyczajna (Andromeda polifolia) – liście i młode gałązki
mydlnica lekarska (Saponaria officinalis) – cała roślina
naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea) – liście
naparstnica wełnista (Digitalis lanata)
naparstnica zwyczajna (Digitalia grandiflora) – liście
naparstnica żółta (Digitalis lutea) – ziele
nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) – ziele
nawłoć pospolita (Solidago virgaurea) – ziele
nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana = D. spinulosa)
nerecznica samcza (Dryopteis filix-mas) – kłącze
niecierpek pospolity (Impatiens noli) – ziele, nasiona
nostrzyk biały (Melilotus alba) – nasiona, strąki
nostrzyk żółty (Melilotus officinalis) – cała roślina
obrazki plamiste (Arum maculatum) – cała roślina
obrazki wschodnie (Arum orientale = A. alpinum)
oman szlachtawa (Inula conyza) – cała roślina
orlica pospolita (Pteridium aquilinum) – cała roślina
orlik pospolity (Aquilegia vulgaris) – całe ziele, najbardziej nasiona
ostróżeczka ogrodowa (Consolida ajacis)
ostróżeczka polna (Consolida regalis)
ostróżka ogrodowa (Delphinium ajacis) – ziele
ostróżka polna (Delphinium consolida) – ziele
ostróżka tatrzańska (Delphinium oxysepalum)
ostróżka wielkokwiatowa (Delphinium grandiflorum) – ziele
ostróżka wyniosła (Delphinium elatum)
ostróżka wyniosła (Delphinium elatum) – ziele
ostrzeń górski (Cynoglossum germanicum)
ostrzeń pospolity (Cynoglossum officinale) – korzeń, ziele
parzydło leśne (Aruncus dioicus)
pełnik europejski (Trollius europaeus) – ziele
perłówka zwisła (Melica nutans) – cała roślina
piwonia lekarska (Paeonia officinalis)
pluskwica europejska (Cimicifuga europaea) – cała roślina
pokrzyk wilcza jagoda (Atropa bella-donna)
popłoch pospolity (Onopordum acanthium)
potocznik wąskolistny (Berula erecta)
powojnik pnący (Clematis vitalba) – młode pędy i liście
powojnik prosty (Clematis recta) – młode pędy i liście
powój polny (Convolvulus arvensis) – cała roślina
poziewnik dwudzielny (Galeopsis bifida) – ziele, nasiona
poziewnik polny (Galeopsis ladanum) – ziele, nasiona
poziewnik pstry (Galeopsis speciosa) – ziele, nasiona
poziewnik szorstki (Galeopsis tetrachit) – ziele, nasiona
przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus)
przelot alpejski (Anthyllis alpetris)
przestęp biały (Bryonia alba) – korzeń, nasiona
przestęp dwupienny (Bryonia dioica) – korzeń, nasiona
przylaszczka pospolita (Hepatica nobiles) – ziele
psianka czarna (Solanum nirum)
psianka kosmata (Solanum luteum)
psianka skrzydlata (Solanum alatum)
psianka słodkogórz (Solanum dulcamara) – zielone części rośliny
pszeniec gajowy (Melampyrum nemorosum) – ziele, nasiona
pszeniec grzebieniasty (Melampyrum cristatum) – ziele, nasiona
pszeniec leśny (Melampyrum sylvaticum)
pszeniec polski (Melampyrum polonicum)
pszeniec różowy (Melampyrum arvense) – ziele, nasiona
pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense) – ziele, nasiona
pszonak drobnokwiatowy (Erysimum cheiranthoides) – ziele
pszonak obłączasty (Erysimum repandum)
rącznik pospolity (Ricinus communis) – cała roślina
rdest ostrogorzki (Polygonum hydropiper) – cała roślina
rdest plamisty (Polygonum persicaria) – ziele
rdestówka powojowata (Fallopia convolvulus) – cała roślina
robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) – kwiaty, liście, kora, nasiona
rojnik murowy (Sempervivum tectorum)
rozchodnik ostry (Sedum acre) – ziele
różanecznik alpejski (Rhododendron ferrugineum) – liście i młode gałązki
różanecznik katawbijski (Rhododendron catawbiense) – liście i młode gałązki
różanecznik żółty (Rhododendron luteum = Azalia pontica) – liście i młode gałązki
rudbekia owłosiona (Rudbeckia hirta)
rukiew wodna (Nasturtium officinale) – ziele
rumian psi (Anthemis cotula)
ruta zwyczajna (Ruta graveolens)
rutewka mniejsza (Thalictrum minus) – cała roślina
rutewka orlikolistna (Thalictrum aquilegifolium) – cała roślina
rutewka pojedyncza (Thalictrum simplex) – cała roślina
rutewka wąskolistna (Thalictrum lucidum) – cała roślina
rutewka żółta (Thalictrum flavum) – cała roślina
rutwica lekarska (Galega officinalis) – ziele, nasiona
rzepicha leśna (Rorippa sylvestris) – cała roślina
rzepień kolczasty (Xanthium spinosum) – ziele, nasiona
rzepień pospolity (Xanthium strumarium) – ziele, nasiona
rzepień włoski, rzepień brzegowy (Xanthium riparium) – ziele, nasiona
rzeżucha gorzka (Cardamine amara) – ziele
rzeżucha łąkowa (Cardamine pratensis) – ziele
rzodkiew świrzepa (Raphanus raphanistrum) – ziele, szczególnie nasiona
rzodkiew zwyczajna (Raphanus sativus) – ziele, szczególnie nasiona
sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum) – cała roślina
sałata jadowita (Lactuca virosa = L. agrestis) – ziele
sałata kompasowa (Lactuca serriola = L. scariola) – ziele
sałata siewna (Lactuca sativa)
sałatnik leśny (Mycelis muralis) – cała roślina
sasanka dzwonkowata (Pulsatilla patens) – cała roślina
sasanka łąkowa (Pulsatilla pratensis) – cała roślina
sasanka otwarta (Pulsatilla patens)
sasanka wiosenna (Pulsatilla vernalis) – cała roślina
sasanka zwyczajna (Pulsatilla vulgaris = Anemone pulsatilla) – cała roślina
sit siny (Juncus inflexus) – cała roślina
siwiec pomarańczowy (Glaucum corniculatum) – cała roślina
siwiec żółty (Glaucium flavum) – cała roślina
skrzyp bagienny (Equisetum fluviatile) – ziele
skrzyp błotny (Equisetum palustre) – ziele
skrzyp łąkowy (Equisetum pratense) – ziele
skrzyp polny (Equisetum arvense) – ziele
solanka kolczysta (Salsola kali) – ziele
starzec bagienny (Senecio paludosus) – cała roślina
starzec błotny (Senecio congestus) – cała roślina
starzec Jakubek (Senecio jacobea) – cała roślina
starzec leśny (Senecio sylvaticus) – cała roślina
starzec wiosenny (Senecio vernalis) – cała roślina
starzec zwyczajny (Senecio vulgaris) – cała roślina
stulicha psia (Descurainia sophia) – ziele, szczególnie nasiona
stulisz lekarski (Sisymbrium officinale) – ziele
stulisz pannoński, stulisz szczotkowaty (Sisymbrium altissimum) – ziele
sumak odurzający (Rhus typhina)
szachownica cesarska (Fritillaria imperialis)
szachownica kostkowata (Fritillaria meleagris) – cała roślina
szakłak pospolity (Rhamnus cathartica) – owoce, kora
szalej jadowity (Cicuta virosa) – cała roślina
szczaw polny (Rumex acetosella) – ziele, szczególnie liście
szczodrzeniec czerniejący (Cytisus nigricans) – cała roślina
szczodrzeniec rozesłany (Cytisus ratisbonensis) – ziele
szczodrzeniec ruski (Cytisus ruthenicus) – ziele
szczwół plamisty (Conium maculatum) – cała roślina
szczyr roczny (Mercurialis annua) – cała roślina
szczyr trwały (Mercurialis perennis) – cała roślina
szelężnik mniejszy (Alectorolophus minor = Rhinanthus minor) – cała roślina
szelężnik większy (Alectorolophus glaber = Rhinanthus maior) – ziele, nasiona
szelężnik włochaty (Rhinanthus alectorolophus = Alectorolophus hirsutus)
śniedek baldaszkowy (Ornithogalum umbellatum) – cała roślina
śnieżyca wiosenna (Leucojum vernum) – cała roślina
śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis) – cała roślina
świbka błotna (Triglochin palustre) – ziele
świbka morska (Triglochin maritimum) – ziele
świerząbek bulwiasty (Chaerophyllum bulbosum) – ziele
świerząbek gajowy (Chaeropyllum temulum = Ch. temulum) – ziele
świerząbek korzenny (Chaerophyllum aromaticum) – korzeń
świerząbek orzęsiony (Chaerophyllum hirsutum) – ziele
świetlik Kernera (Euphrasia picta)
świetlik łąkowy (Euphrasia rostkoviana) – ziele
świetlik wyprężony (Euphrasia stricta) – ziele
tłustosz pospolity (Pinguicula vulgaris) – ziele
tobołki polne (Thlaspi arvense) – ziele, nasiona
tojad dzióbaty (Aconitum variegatum)
tojad mocny Aconitum napellus = A. firmum) – cała roślina
tojad mołdawski (Aconitum moldawicum = A. lycoctomum)
tojad pstry (Aconitum variegatum = A. gracile)
tojad tęgi (Aconitum firmum) – cała roślina
tojad wiechowaty (Aconitum paniculatum)
tomka wonna (Anthoxanthum odoratum) – ziele
trędownik bulwiasty (Scrophularia nodosa) – cała roślina
trędownik omszony (Scrophularia scopoli)
trędownik oskrzydlony (Scrophularia umbrosa = S. alata) – ziele
trędownik wiosenny (Scrophularia vernalis)
trojeść amerykańska (Asclepias syriaca)
trybula leśna (Anthriscus sylvestris) – ziele
trybula pospolita (Anthriscus caucalis) – ziele
trzęślica modra (Molinia caerulea) – cała roślina, zwłaszcza kłoski kwiatowe
trzmielina brodawkowata (Euonymus verrucosa) – pędy nadziemne, nasiona
trzmielina pospolita (Euonymus europaea) – pędy nadziemne, nasiona
turzyca brzegowa (Carex riparia) – cała roślina
turzyca owłosiona (Carex hirta) – cała roślina
tytoń bakun (Nicotiana rustica)
tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum)
wawrzynek główkowy (Daphne cneorum) – liście, kora, kwiaty, owoce
wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) – liście, kora, kwiaty, owoce
wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris) – ziele
wężymord niski (Scorzonera humilis) – cała roślina
wiciokrzew czarny (Lonicera nigra)
wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum)
wiciokrzew przewiercień (Lonicera caprifolium)
wiciokrzew pospolity (Lonicera xylosteum)
widlicz cyprysowy (Diphasiastrum tristachyum = Lycopodium tristachyum = Distachium tristachyum)
widlicz spłaszczony (Diphasiastrum complanatum = Lycopodium complanatum = Diphasium complanatum)
widłak alpejski (Lycopodium alpinum) – ziele
widłak goździsty (Lycopodium clavatum) – ziele
widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum) – ziele
wilczomlecz błotny (Euphorbia palustris) – ziele, szczególnie sok mleczny
wilczomlecz błyszczący (Euphorbia lucida)
wilczomlecz kątowaty (Euphorbia angulata)
wilczomlecz lancetowaty (Euphorbia esula) – ziele, szczególnie sok mleczny
wilczomlecz migdałolistny (Euphorbia amygdaloides)
wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia) – ziele, szczególnie sok mleczny
wilczomlecz obrzeżony (Euphorbia marginata)
wilczomlecz ogrodowy (Euphorbia peplus) – ziele, szczególnie sok mleczny
wilczomlecz plamisty (Euphorbia maculata)
wilczomlecz rozesłany (Euphorbia humifusa)
wilczomlecz sierpowaty (Euphorbia falcata)
wilczomlecz sosnka (Euphorbia cyparissias) – ziele, szczególnie sok mleczny
wilczomlecz sztywny (Euphorbia stricta)
wilczomlecz włosisty (Euphorbia villosa)
wilczypieprz roczny (Thymelaea passerina)
wroniec widlasty (Huperzia selago)
wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) – ziele, kwiaty
wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta) – ziele, nasiona
wyka ptasia (Vicia cracca) – ziele, nasiona
wyka wąskolistna (Vicia angustifolia) – ziele, nasiona
wyżlin polny (Antirrhinum orontium) – ziele
zawilec gajowy (Anemone nemorosa) – cała roślina
zawilec narcyzowaty (Anemone narsissiflora) – cała roślina
zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris) – cała roślina
zawilec żółty (Anemone ranunculoides) – cała roślina
zdrojówka rutewkowata (Isopyrum thalictroides) – cała roślina
ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna) – cała roślina
ziemniak (Solanum tuberosum) – cały pęd oraz zielone bulwy
zimowit jesienny (Colchicum autumnale) – cała roślina
złotokap zwyczajny (Laburnum anagyroides)
żabieniec babka wodna (Alisma plantago-aquatica) – cała roślina
żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius = Sarothamnus scoparius) – ziele, nasiona
żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare) – cała roślina
życica roczna (Lolium temulentum)

żywotnik zachodni (Thuja occidentalis)


Grzegorz S.


Rośliny Uprawne

Rośliny uprawne – rośliny użytkowe nieeksploatowane ze stanowisk naturalnych, lecz z upraw stworzonych i pielęgnowanych przez człowieka. Czasem w węższym ujęciu definiowane są jako rośliny uprawiane na roli.

Rośliny uprawne:














Grzegorz S.

Klasyfikacja Organizmów

Nauka zajmująca się badaniem różnorodności organizmów i ich klasyfikacją to systematyka.

Celem klasyfikacji jest uporządkowanie ogromnej ilości gatunków organizmów żyjących na Ziemi. Dział systematyki zajmujący się opracowywaniem reguł klasyfikacji to taksonomia. W zależności od stosowanych kryteriów klasyfikacji, rozróżniamy:

- system naturalny - oparty na pokrewieństwie między organizmami i odzwierciedlający ich filogenezę (historię powstawania)

- system sztuczny - oparty na podobieństwie dowolnie wybranych cech, np. barwy kwiatów.

Współczesna klasyfikacja w dużym stopniu odzwierciedla naturalne pokrewieństwa pomiędzy organizmami. Całkowite wprowadzenie systemu naturalnego nie jest możliwe, gdyż:

1. Wiele szczegółów historii ewolucji nie jest znanych, w związku z tym nie zawsze można określić stopień pokrewieństwa między organizmami. Coraz częściej w takich przypadkach wykorzystywane są osiągnięcia współczesnej genetyki, pozwalające szacować pokrewieństwo przez porównywanie sekwencji DNA.

2. Zdarza się, że wprowadzenie systemu naturalnego znacznie skomplikowałoby posługiwanie się nim - w takiej sytuacji ze względów praktycznych lepiej jest pozostać przy systemie sztucznym.

Sztuczna klasyfikacja jest często przejrzysta i użyteczna, dlatego stosowana jest np. w kluczach do oznaczania gatunków. Również w życiu codziennym stosuje się takie terminy jak glony czy paprotniki, które jednostkami systematycznymi nie są.

Klasyfikacja organizmów ma strukturę hierarchiczną. Poszczególne jednostki, zwane taksonami, zawierają w sobie inne, mniejsze. Podstawowym taksonem jest gatunek. Gatunki łączą się w rodzaje, rodzaje w rodziny, te w rzędy itd. Największym taksonem jest królestwo.


W botanice i w zoologii stosowane są nieco inne nazwy taksonów:
Taksony stosowane w botanice/ Taksony stosowane w zoologii
gatunek/ gatunek
rodzaj/ rodzaj
rodzina/ rodzina
rząd/ rząd
klasa/ gromada

gromada/ typ

Podstawy taksonomii zostały opracowane w XVII w. przez Karola Linneusza. Stworzył on system klasyfikacji, który stał się bazą współczesnego systemu, a opracowane przez niego zasady stosowane są do dziś. Do najważniejszych należą:

- ustalenie hierarchicznej struktury systemu z gatunkiem jako jednostką podstawową

- zastosowanie w odniesieniu do gatunków łacińskiej, binominalnej nomenklatury. Nazwa każdego gatunku składa się z dwóch wyrazów - pierwszy jest nazwą rodzajową, wspólną dla wszystkich gatunków w obrębie tego samego rodzaju, drugi oznacza konkretny gatunek (np. Pinus silvestris - sosna zwyczajna, Pinus strobus - sosna wejmutka, Pinus cembra - sosna północna, czyli limba itd.). Nazwa rodzajowa pisana jest zawsze wielką literą, gatunkowa małą.

Poza tym warto pamiętać, że Karol Linneusz do swojego systemu klasyfikacji włączył człowieka, zaliczył go do królestwa zwierząt i nadał mu nazwę Homo sapiens.

Współcześnie wszystkie organizmy zaliczamy do pięciu królestw. Są to:

- bakterie

- protisty

- grzyby

- rośliny zielone

- zwierzęta.


Poza klasyfikacją znajdują się wirusy, jako twory istniejące na pograniczu życia.

Królestwo/ Charakterystyka
Organizmy posiadające komórki prokariotyczne - nieposiadające jądra komórkowego i większości organelli komórkowych.

Bakterie:
Są organizmami jednokomórkowymi. Komórki mogą mieć różny kształt - pałeczki, laseczki, przecinkowce, mogą też tworzyć skupienia - dwoinki, paciorkowce, gronkowce. Wyjątkiem są sinice, tworzące wielokomórkowe nici.
Mogą odżywiać się na różne sposoby:
autotroficznie w drodze chemosyntezy (bakterie nitryfikacyjne) lub fotosyntezy (sinice)
heterotroficznie - mogą być saprofitami, pasożytami lub żyć w symbiozie
Oddychają tlenowo lub beztlenowo. Procesem beztlenowego oddychania jest np. fermentacja mlekowa.
Niektóre, np. bakterie brodawkowe lub część sinic, posiadają zdolność asymilacji azotu atmosferycznego.
Rozmnażają się przez podział.

W niekorzystnych warunkach niektóre przechodzą w formy przetrwalne.

Organizmy posiadające komórki eukariotyczne - posiadające jądro i organelle komórkowe.

protisty:
Żyją na ogół w środowisku wodnym.
W przeważającej części są organizmami jednokomórkowymi. Nieliczne wielokomórkowe (np. brunatnice) nigdy nie wytwarzają tkanek.
Odżywiają się:
autotroficznie przez fotosyntezę (okrzemki, eugleny, brunatnice)
heterotroficznie, przy czym często spotykana jest fagocytoza. Niektóre są pasożytami.
Mogą posiadać zdolność ruchu (pierwotniaki, śluzorośla).

Rozmnażają się przez podział (pierwotniaki, okrzemki) lub wytwarzają zarodniki (brunatnice, śluzorośla).

grzyby:
Komórki otoczone są ścianą komórkową zbudowaną z chityny, nigdy nie zawierają chloroplastów.
Mogą być jednokomórkowe (drożdże), przeważnie są wielokomórkowe. Nie wytwarzają tkanek. Charakterystyczne dla grzybów są nitkowate strzępki tworzące grzybnię, czyli ciało grzyba.
Odżywiają się zawsze heterotroficznie, głównie martwą materią organiczną (są saprofitami), część jest pasożytami lub żyje w symbiozie.
W wielu przypadkach mają zdolność beztlenowego oddychania.
Rozmnażają się najczęściej przez zarodniki. W tym celu z grzybni wyrastają owocniki. Najbardziej znane to owocniki podstawczaków zbudowane z trzonka i kapelusza.

Niektre mają możliwość produkowania różnych substancji chemicznych i wydzielania ich na zewnątrz jako narzęzdia walki konkurencyjnej - np. pędzlak produkujący penicylinę lub niektóre pleśnie wytwarzające aflatoksyny (substancje rakotwórcze).

rośliny:
Komórki posiadają celulozową ścianę komórkową.

zielone:
Są organizmami głównie lądowymi.
Są wielokomórkowe ze zróżnicowaniem komórek na tkanki (wyjątek - zielenice).
Odżywiają się autotroficznie przez fotosyntezę (wyjątek - nieliczne pasożyty).
Rozmnażają się przez:
zarodniki - dotyczy to mszaków i paprotników (paproci, skrzypów i widłaków). Ze względu na sposób rozmnażania rośliny te nazywamy roślinami zarodnikowymi.
nasiona - dotyczy to roślin nasiennych: nagonasiennych, których nasiona leżą na łusce w szyszce i okrytonasiennych, których nasiona ukryte są wewnątrz owocu.

Najlepiej przystosowane do życia na lądzie, zarówno pod względem budowy, jak i rozmnażania, są rośliny okrytonasienne.

zwierzęta:
Żyją zarówno w środowisku wodnym, jak i lądowym. Są wielokomórkowe, zróżnicowane na tkanki (wyjątek - gąbki).
Odżywiają się zawsze heterotroficznie, posiadają zdolność aktywnego ruchu.
Z wyjątkiem najprostszych bezkręgowców rozmnażają się wyłącznie płciowo.
Zwyczajowo dzielimy je na:
bezkręgowce, wśród których wyróżniamy: parzydełkowce (stułbia, koralowce), płazińce (wypławki, tasiemce), nicienie (glista), pierścienice (dżdżownica), mięczaki (ślimaki, małże, głowonogi) i stawonogi (skorupiaki, owady, pajęczaki)

kręgowce - ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.


Grzegorz S.

Grunt

Grunt – zespół cząstek mineralnych (niekiedy z substancją organiczną) w postaci osadu, który może zostać rozdrobniony przez rozcieranie w ręku. Grunt składa się z fazy suchej, gazowej (powietrze, a niekiedy inne gazy) oraz ciekłej (najczęściej woda). Termin gruntu stosuje się także przy mieszankach zawierających materiały wytworzone przez człowieka, ale wykazujące podobne właściwości (np. żużle, popioły lotne).

*Gleba - WIĘCEJ TUTAJ !!!


Grzegorz S.

Gleba

Gleba (łac. glaeba – ziemia uprawna, rola) — naturalna, trójfazowa, biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej (litosfery), ukształtowana ...

Gleba (łac. glaeba – ziemia uprawna, rola) — naturalna, trójfazowa, biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej (litosfery), ukształtowana poprzez procesy glebotwórcze ze zwietrzeliny skalnej (skały macierzystej) w wyniku oddziaływania klimatu i organizmów żywych, przy określonej rzeźbie terenu, w określonym przedziale czasu, często przy wpływie działalności człowieka. Gleba jest integralnym składnikiem ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych.

Gleba składa się z części mineralnej i organicznej.

Nauką dotyczącą gleby jest gleboznawstwo. Jego subdyscypliną jest geografia gleb.

Powstawanie:
Klasyczny schemat powstawania gleb w ujęciu Wasilija Dokuczajewa:

czynniki glebotwórcze → procesy glebotwórcze → sekwencja poziomów glebowych i właściwości gleb
Gleba, jako samodzielny twór, powstaje pod wpływem czynników środowiska nazywanych czynnikami glebotwórczymi. W ten sposób właściwości gleby zależą (funkcyjnie, zob. zmienne zależna i niezależna) od zmiennych takich jak: organizmy żywe, klimat, rzeźba terenu, materiał macierzysty, warunki wodne, działalność człowieka, czy czas. Czynniki glebotwórcze działające łącznie na jakimś obszarze tworzą lokalne środowisko glebotwórcze. Nieraz się zdarza, że któryś z czynników ma dużo większy wpływ na powstawanie gleby niż pozostałe.

Zespół zjawisk zachodzących w wierzchniej warstwie litosfery pod wpływem czynników glebotwórczych powodujący powstanie i rozwój gleby nazywa się procesem glebotwórczym. Procesy glebotwórcze polegają na wymianie materii i przepływie energii pomiędzy glebą (pedosferą) a biosferą, atmosferą, hydrosferą i litosferą. Ogólnie obejmują one przemiany w mineralnym tworzywie gleby (wietrzenie i tworzenie się minerałów), przemiany materii organicznej (humifikacja i mineralizacja), a także przemieszczanie się składników oraz wytrącanie się ich w obrębie profilu glebowego.

W glebach zazwyczaj zachodzą jednocześnie różne procesy glebotwórcze, lecz z różną intensywnością. Te, które dominują nadają glebie jej wygląd i właściwości i prowadzą do uformowania się konkretnego typu gleby. Zazwyczaj przebiegają one na tyle wolno, że nie obserwuje się ich bezpośrednio, a jedynie ich skutki.


Wydziela się następujące typologiczne procesy glebotwórcze: inicjalny, darniowy, brunatnienia, płowienia, bielicowania, rdzawienia, glejowy, torfienia, murszenia, wertylizacji, ferralityzacji, salinizacji, sołonizacji i sołodyzacji.

Morfologia:
Procesy glebotwórcze prowadzą do powstania gleby o specyficznej budowie wewnętrznej i właściwościach. Najmniejszą jej trójwymiarową bryłę umożliwiającą opis wszystkich charakterystycznych cech i funkcji określa się jako pedon. Obszar zajęty przez bardzo podobne pedony, graniczący z innego rodzaju pedonami lub obszarami bezglebowymi, określa się jako polipedon. Dwuwymiarowa, pionowa, boczna ściana pedonu jest to profil glebowy. W praktyce opisuje się profile glebowe będące ścianami bocznymi odkrywki glebowej, czyli głębokiego na ok. 1,5 – 2,0 m wykopu.

Wygląd profilu glebowego określa się jako morfologia gleby. Na jej podstawie określa się wstępnie właściwości i pozycję systematyczną danej gleby.


Profil gleby dzieli się na, różniące się od siebie, zazwyczaj położone mniej więcej równolegle do powierzchni terenu, warstwy glebowe i poziomy genetyczne gleby (poziomy glebowe). Do głównych poziomów glebowych należą: poziom organiczny, poziom próchniczny, poziom eluwialny, poziom wzbogacenia (poziom iluwialny lub poziom brunatnienia), poziom glejowy, poziom lub warstwa osadów podwodnych (limnicznych), poziom murszowy, poziom macierzysty oraz lite podłoże skalne. Poziomy o ściśle określonych właściwościach, będące kryterium w typologii gleb, określa się jako poziomy diagnostyczne gleby.
(Gleby, Skład)
*Grunt - ZOBACZ WIĘCEJ !!!


Grzegorz S.


Obieg wody w przyrodzie

Pod wpływem ciepła słonecznego powierzchnia mórz i oceanów nieustannie paruje. Woda zmienia stan skupienia i masy pary wodnej mieszają się z powietrzem.

Przy dostatecznie dużej wilgotności powietrza następuje skraplanie pary wodnej do postaci małych kropelek, które grupują się w widoczne skupienia – chmury.

W wyniku ochładzania na niewielkich wysokościach powietrza zawierającego parę wodną powstają mgły. Chmury, niesione wiatrem przemieszczają się nad powierzchnią lądów mórz i oceanów. W określonych warunkach drobniutkie kropelki łączą się ze sobą w większe krople i opadają na ziemię jako deszcz, śnieg lub grad.

Ziemia wchłania opady atmosferyczne i gromadzi je w postaci wód gruntowych. W niektórych miejscach wody gruntowe wydostają się na powierzchnię i tak powstają źródła. Z nich biorą początek strumyki, te z kolei łączą się ze sobą w większe strumienie i rzeki, które wpadają do morza lub oceanu. W ten sposób zamyka się obieg wody w przyrodzie. Proces zaczyna się od nowa.

(Obieg Wody w Przyrodzie)

Grzegorz S.

Zima

Zima – jedna z czterech pór roku w przyrodzie, w strefie klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje się najniższymi temperaturami powietrza w skali roku, ...

Zima – jedna z czterech pór roku w przyrodzie, w strefie klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje się najniższymi temperaturami powietrza w skali roku, umiarkowaną ilością opadu atmosferycznego, zazwyczaj zestaloną (zamarzniętą) formą opadu i osadu atmosferycznego, a większość świata roślin i zwierząt przechodzi okres uśpienia.

Meteorologia:
Za zimę klimatyczną przyjmuje się okres roku, w którym średnia dobowa temperatura powietrza spada poniżej 0 °C. Zasadniczo zimę poprzedza jesień, jednak pomiędzy tymi okresami znajduje się klimatyczny etap przejściowy - przedzimie. Podobnie zimę od wiosny oddziela przedwiośnie.


Dla półkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska są przesunięte o pół roku. Za miesiące zimowe na półkuli północnej uznaje się grudzień, styczeń i luty, a na południowej czerwiec, lipiec i sierpień.
(Mapa Pogody Zimą)
Data początku Zimy:
Zima astronomiczna rozpoczyna się w momencie przesilenia zimowego i trwa do momentu równonocy wiosennej, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 22 grudnia a 21 marca (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas zimy astronomicznej dzienna pora dnia jest krótsza od pory nocnej, jednak z każdą kolejną dobą dnia przybywa, a nocy ubywa.




Grzegorz S.